چگونه تجهیزات آزمایشگاهی را بهتر بخریم؟
اگرچه محققین مراکز دانشگاهی و پژوهشی همواره از کمبود تجهیزات آزمایشگاهی گله‌مند هستند ولی مشکلات نگهداری و استفاده بهینه از تجهیزات موجود در این مراکز به مراتب بیشتر است. این مشکلات ناشی از علل مختلفی از قبیل موارد زیر است: * عدم توجه کافی به نیازهای کشور در خرید تجهیزات آزمایشگاهی که باعث می‌شود تجهیزات زیادی پس از خرید سالها در بسته بندی بمانند به طوری که حتی گارانتی و خدمات پس از فروش آنها به پایان برسد. * فرآیند نادرست خرید که باعث می‌شود برخی از شرکتهای سودجو، تجهیزات نامناسب را به مراکز دانشگاهی بفروشند بدون اینکه خدمات پس از فروش مناسبی به این مراکز ارایه کنند به نحوی که حتی در برخی موارد سالها دستگاه خریداری شده نصب و راه‌اندازی نمی‌شود و یا حتی برخی تجهیزات جانبی با دستگاههای اصلی تطبیق نمیکند و قابل استفاده نیست. ضعف اصلی در این موارد به دلیل قرارداد ناقص و غیرحرفه‌ای است که مراکز پژوهشی و دانشگاهی با شرکتهای نمایندگی فروش می‌بندند و موارد مهم حقوقی را در قراردادها لحاظ نمی‌کنند و حتی در بیشتر موارد پیش فاکتور (پرفورمای) دستگاه، به منزله قرارداد تلقی می‌شود، در حالی که بسیاری از موارد مهم را شامل نمی‌شود. * در اغلب موارد فراهم نشدن زیرساخت های لازم برای فعالیت دستگاه خریداری شده باعث می‌شود، دستگاه به نحو مطلوب کار نکند. به عنوان مثال اغلب تجهیزات میکروسکوپی نسبت به لرزش حساسیت دارند و نیاز به تمهیدات ویژه از قبیل میز ضدلرزه دارند و بهتر است در طبقه متصل به زمین مستقر شوند. در بسیاری از موارد هیچ یک از ملاحظات فوق رعایت نمی‌شود و دستگاه های حساس به لرزه در طبقات بالا مستقر می‌شوند که در نتیجه خروجی های آن دستگاهها قابل اعتماد نخواهد بود. * از جمله موارد دیگر که برای فعالیت بهتر دستگاه لازم است، تامین مواد مصرفی (از قبیل گازهای نیتروژن، هلیم مایع و هیدروژن خالص)، قطعات یدکی (مثل تفنگ الکترونی برای دستگاه TEM و ...)، تجهیزات نمونه‌سازی (مانند دستگاه پوشش دهی طلا برای دستگاه SEM، دستگاه التراسونیک و ...) و نمونه‌های استاندارد و مرجع (CRM) است. * نیروی انسانی شاید مهم‌ترین عامل برای بهره‌گیری بهینه از تجهیزات آزمایشگاهی باشند. متأسفانه در مرحله تجهیز و راه‌اندازی یک آزمایشگاه و نیز در دوره فعالیت آن، نیروی انسانی مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد. آموزش یک نیروی کارآزموده و حرفه‌ای برای کار با یک دستگاه، نیاز به سالها زمان، تجربه و سرمایه‌گذاری دارد. ضعف آموزش و انگیزش ناکافی باعث شده است که نیروی انسانی به یکی از ضعف‌های اصلی آزمایشگاه‌های کشور تبدیل شود. * بسیاری از شرکتهای نمایندگی فروش تجهیزات آزمایشگاهی به دلیل نداشتن سرویس کاران حرفه‌ای به تعهدات خود در زمینه خدمات پس از فروش عمل می‌کنند و هنگامی که به هر دلیلی تجهیزات از کار می‌افتند، ماه‌ها و گاهی چندین سال از کارافتاده باقی می‌مانند و شرکت‌ها به بهانه‌های مختلف از جمله تحریم از انجام تعهدات خود سرباز می‌زنند. معمولاً پیگیری آزمایشگاهها در این مورد هم به دلیل ضعف عملکرد نظارتی دستگاههای مسؤول به نتیجه نمی‌رسد و تنها راه باقیمانده، سرمایه‌گذاری هنگفت جدید برای خرید یک دستگاه تازه است و این داستان پیوسته تکرار می‌شود. * ضعف پشتیبانی مالی برای تعمیرونگهداری دستگاهها یکی دیگر از مشکلات آزمایشگاه‌هاست. مراکز پژوهشی معمولاً همه تلاش خود را صرف خرید دستگاههای در حد امکان پیشرفته می‌کند ولی در مرحله فعالیت دستگاه، بودجه‌ای را برای تعمیر و نگهداری و به اصطلاح "سرپا نگهداشتن" دستگاه تامین نمی‌کنند لذا به عنوان مثال یک دستگاه 10 میلیارد ریالی به دلیل نیاز به یک قطعه 50 میلیون ریالی سالها بلااستفاده باقی می‌ماند. نمونه های این موارد در آزمایشگاه های کشور فراوان است. در این مقاله می‌خوانیم: - خرید تجهیزات براساس نیازسنجی درست - دقت در عقد قرارداد با شرکتهای نمایندگی فروش - دقت در انتخاب تجهیزات جانبی و نمونه‌سازی - نظارت بر سلامت فرایند خرید تجهیزات - استفاده از "مزیت مشتری بزرگ" برای تعامل بهتر با شرکتهای فروشنده تجهیزات متن کامل این مقاله را می‌توانید از اینجا دریافت کنید